Αρθρωτικές Διαταραχές

Τι είναι οι Διαταραχές Άρθρωσης;

 Διαταραχές άρθρωσης ονομάζονται οι δυσκολίες που παρουσιάζει ένα άτομο στην ομιλία του κατά την παραγωγή του λόγου. Η εμφάνιση τους γίνεται κατά τα πρώτα χρόνια της ζωής ενός παιδιού και γίνεται ευρέως αντιληπτή κατά την προσχολική του ηλικία. Αυτοί που το ανακαλύπτουν πρώτοι είναι συνήθως οι γονείς ή άτομα που περνούν αρκετές ώρες με το παιδί, όπως για παράδειγμα οι δάσκαλοι στο σχολείο.

Ποια είναι τα συμπτώματα των Διαταραχών Άρθρωσης;

Τα συμπτώματα που εμφανίζονται στα παιδιά, διαφέρουν ανάλογα με την ηλικία στην οποία βρίσκονται, για αυτό και είναι σημαντικό να παρακολουθούμε την εξέλιξη της ομιλίας τους.

• Καθυστερημένη έναρξη ομιλίας. Όταν το παιδί δε μιλάει
• Δυσκατάληπτη ομιλία. Όταν δεν μπορούν να καταλάβουν οι τρίτοι άνθρωποι την ομιλία του παιδιού.
• Σταθερά λάθη άρθρωσης. Όταν δε λέει π.χ. το φώνημα /σ/ σε καμία θέση μέσα στη λέξη.

• Αντικατάσταση φωνημάτων με άλλα φωνήματα π.χ. /νερό/ - /νελό/
• Παράλειψη φωνημάτων ή συλλαβών π.χ. /θέλω/ - /έλω/
• Απλοποιήσεις συμπλεγμάτων π.χ. /κρεβάτι/ - /κεβάτι/, /πρέπει/ - /πέπει/
• Αλλοιώσεις φωνημάτων π.χ. το φώνημα /σ/ παράγεται από ένα μη καταγεγραμμένο φθόγγο, όπως ένα /σ/ παραγόμενο με κακή σύγκληση της οδοντοστοιχίας
• Προσθέσεις φωνημάτων π.χ. /παπούτσι/ - /παπτούτσι/

Ποια είναι τα αίτια των Διαταραχών Άρθρωσης;

Τα αίτια των διαταραχών άρθρωσης είναι οργανικά και λειτουργικά.  Είναι πιθανό κάποιος από τους κινητικούς μηχανισμούς (χείλη, γλώσσα, δόντια, υπερώα και φάρυγγας) που συμμετέχουν στην άρθρωση να δυσλειτουργεί με αποτέλεσμα να παρατηρούνται και οι αντίστοιχες εκπτώσεις στην ομιλία του ατόμου. Πιο συγκεκριμένα μπορεί να υπάρχει Μειωμένος έλεγχος ή αδυναμία των μυών και νεύρων π.χ. αδυναμία ελέγχου της γλώσσας, αδύναμα χείλη, μειωμένη διάρκεια ή ένταση εκπνοής, παράλυση του προσωπικού νεύρου κ.ά. Προβλήματα στην δομή των οργάνων της άρθρωσης όπως υπερπλασίες, υποπλασίες ή ελλείψεις π.χ. υπερτροφική γλώσσα, κοντό χαλινό γλώσσας, ελλείψεις ή κακή σύγκλιση δοντιών, υπερωοσχιστίες, χειλεοσχιστίες κ.ά. Επίσης, υπάρχει πιθανότητα το παιδί να χρησιμοποιεί ένα λανθασμένο μοντέλο άρθρωσης, τοποθετώντας λανθασμένα τους παραπάνω αρθρωτές. 

Ποια είναι η αντιμετώπιση;

Οι αρθρωτικές διαταραχές όσο πιο γρήγορα γίνουν αντιληπτές, τόσο πιο εύκολα και γρήγορα θα αντιμετωπιστούν καθιστώντας την ομιλία του ατόμου σε φυσιολογικά επίπεδα. Σε αντίθετη περίπτωση ενδέχεται να ταλαιπωρούν και να δυσκολεύουν το άτομο και σε άλλους τομείς για το υπόλοιπο της ζωής του. Για την επίτευξη της αποκατάστασης των διαταραχών άρθρωσης αλλά και για τη σωστή στοχοθεσία είναι σωστό να γνωρίζουμε τα αίτια που προκαλούν αυτές τις δυσκολίες. Οι διαταραχές αυτές μπορεί να προκληθούν από πολλές επιπρόσθετες δυσκολίες που εμφανίζονται σε ένα παιδί, με αποτέλεσμα η θεραπευτική προσέγγιση να είναι διαφορετική σε κάθε περίπτωση.

Ποιος είναι ο ρόλος του Λογοθεραπευτή;

Ο λογοθεραπευτής είναι υπεύθυνος για τη διάγνωση και τη δημιουργία προγράμματος αποκατάστασης των διαταραχών στην άρθρωση σε παιδιά και σε ενήλικες. Αρχικά ο λογοθεραπευτής κάνει χρήση ειδικών δοκιμασιών αξιολόγησης της άρθρωσης με σκοπό να εντοπίσει τις δυσκολίες. Επιπλέον, εξετάζεται η λειτουργία και κατά πόσο υπάρχει άρτιο αποτέλεσμα στη συνεργασία των οργάνων της άρθρωσης με ένα στοματοπροσωπικό έλεγχο. Επίσης, πραγματοποιεί μια πλήρη αξιολόγηση της επικοινωνίας και της γλωσσικής ανάπτυξης του παιδιού ώστε να δημιουργηθεί ένα πρόγραμμα αποκατάστασης προσαρμοσμένο στις ανάγκες κάθε παιδιού. Αφού τεθούν οι στόχοι και ενημερωθούν οι γονείς ξεκινάει η αποκατάσταση. Ο λογοθεραπευτής με έξυπνους και ενδιαφέροντες τρόπους βοηθάει το παιδί να κάνει τις σωστές κινήσεις για την παραγωγή του επιθυμητού φωνήματος. Σταδιακά το παιδί μαθαίνει να παράγει το σωστό ήχο σε λέξεις, φράσεις, προτάσεις και τέλος μαθαίνει να γενικεύει τη χρήση του σωστού ήχου στον αυθόρμητο λόγο και στην καθημερινότητά του. Επίσης, κρίνεται σκόπιμο να χορηγούνται και ασκήσεις ενδυνάμωσης του στομοτοπροσωπικού μηχανισμού. Οι ασκήσεις αυτές πρέπει να επαναλαμβάνονται στο σπίτι για να υπάρξει ταχύτερη και πληρέστερη βελτίωση στην παραγωγή της ομιλίας. Η διάρκεια της αποκατάστασης εξαρτάται από πολλούς παράγοντες π.χ. η συνεργασία παιδιού-γονέων-λογοθεραπευτή, οι αντικειμενικές δυσκολίες του προβλήματος, τα κίνητρα της οικογένειας ή του παιδιού, η ηλικία και άλλα ατομικά χαρακτηριστικά του παιδιού κ.ά.

Πολλές έρευνες έχουν δείξει ότι παιδιά που εξασκούνταν τακτικά με τους γονείς παρουσίασαν ταχύτερη αποκατάσταση και αυτοματοποίηση της ορθής παραγωγής του κάθε φωνήματος στόχου, σε αντίθεση με παιδιά που δεν εκτελούσαν τις ασκήσεις αυτές στο σπίτι εκτός από την αίθουσα της λογοθεραπείας. Έτσι το να μη γίνονται αυτές οι ασκήσεις εμποδίζει τα παιδιά στο να μεταφέρουν το νέο τρόπο άρθρωσης σε άλλα πλαίσια όπως για παράδειγμα το σχολείο ενώ είχαν κατακτήσει το φώνημα στόχο.