Kρίσεις Πανικού: Συμπτώματα & Θεραπεία

Οι κρίσεις πανικού μπορεί να εμφανιστούν ξαφνικά και να μας επηρεάσουν όλους κάποια στιγμή της ζωής μας. Είναι δυνατόν να προκληθούν στα πλαίσια κάθε αγχώδους διαταραχής και κάθε άλλης ψυχικής διαταραχής (πχ κατάθλιψη, μετατραυματική διαταραχή στρες, διαταραχές χρήσης ουσιών) ή κάποιων ιατρικών καταστάσεων (πχ καρδειαγγειακές, αναπνευστικές, γαστρεντερικές). Η εμφάνιση της κρίσης μπορεί να πυροδοτείται από ένα στρεσογόνο γεγονός, η ρίζα όμως του προβλήματος που προκαλεί την κρίση πανικού, ενδεχομένως να βρίσκεται σε υποσυνείδητα γεγονότα, σχέσεις, σκέψεις, συναισθήματα που απλά ορισμένες φορές βρίσκουν πρόσφορο έδαφος για να εμφανιστούν. 

                   Επειδή τα συμπτώματα πανικού μοιάζουν με τα συμπτώματα άλλων ασθενειών (καρδιάς, πνευμόνων, νευρικού συστήματος), οι ασθενείς επισκέπτονται πολλούς γιατρούς πριν πάρουν μια σωστή διάγνωση του προβλήματος και λίγοι ακολουθούν την κατάλληλη γι’ αυτούς θεραπεία. Τα περισσότερα επεισόδια κρίσεων πανικού διαρκούν μεταξύ 5 και 20 λεπτών. Ένας άμεσος κίνδυνος είναι ότι συχνά οδηγεί σε αγοραφοβία ή άλλη φοβία, γιατί αν κάποιος έχει υποστεί μια προσβολή πανικού σε κάποια κατάσταση μπορεί να αρχίσει να αποφεύγει παρόμοιες καταστάσεις, π.χ. αν συνέβη καθώς οδηγούσε, ίσως αρχίσει να αποφεύγει την οδήγηση και τελικά να αναπτύξει φοβία για την οδήγηση. Είναι σημαντικό να αναφερθεί ότι το βασικό σύμπτωμα της διαταραχής πανικού είναι ο συνεχής, επίμονος φόβος για μελλοντικές προσβολές πανικού. Στη Διαταραχή πανικού ο αριθμός των κρίσεων πανικού μπορεί να κυμαίνεται από λίγες προσβολές κατά τη διάρκεια ενός έτους, μέχρι πολλές προσβολές κατά τη διάρκεια μιας ημέρας. Οι κρίσεις πανικού μπορεί να επιδεινωθούν από ουσίες όπως η καφείνη, το αλκοόλ και τα ναρκωτικά.

Η κρίση πανικού είναι μια ξαφνική ‘επιδρομή’ από συμπτώματα όπως:

• Ταχυκαρδία
• Ζαλάδα
• Αίσθηση ότι το άτομο είναι έξω από το σώμα του
• Εφίδρωση
• Τρεμούλα ή έντονος τρόμος
• Αίσθημα λαχανιάσματος ή ασφυξίας.
• Αίσθημα πνιγμού
• Πόνος στο στήθος ή δυσφορία.
• Ναυτία ή κοιλιακή δυσφορία.
• Ζάλη, αστάθεια, σκοτοδίνη, ή λιποθυμία
• ρίγη ή αίσθημα έξαψης.
• Μούδιασμα στα άκρα
• φόβος απώλειας του ελέγχου ή επερχόμενης τρέλας
• φόβος θανάτου.

Πώς μπορώ να βοηθηθώ;

Είναι απαραίτητο πριν το άτομο προσέλθει για θεραπεία να έχει πραγματοποιηθεί οργανικός έλεγχος. Στη συνέχεια, εφόσον αποκλεισθούν τα οργανικά αίτια, προχωράμε σε ψυχοθεραπεία. Για να καταστείλουμε το σύμπτωμα των κρίσεων πανικού και να μπορέσουμε να δουλέψουμε θεραπευτικά σε μια πρώτη φάση , χρησιμοποιούμε τεχνικές χαλάρωσης οι οποίες βοηθούν τον θεραπευόμενο την κρίσιμη στιγμή. Στα πλαίσια της θεραπείας το άτομο εκπαιδεύεται σε διάφορες τεχνικές διαχείρισης του στρες (πχ προοδευτική μυϊκή χαλάρωση, καθοδηγούμενος οραματισμός, διαφραγματικές αναπνοές, Τεχνική συναισθηματικής απελευθέρωσης, τεχνική Ενσυνειδητότητας κλπ).

Ας δούμε, όμως, μερικά βήματα για την αντιμετώπιση των κρίσεων πανικού:

1. Αποδοχή και αναγνώριση

Οι άνθρωποι που έχουν βιώσει κρίσεις πανικού στο παρελθόν, χρειάζεται να θυμούνται σε περίπτωση επανεμφάνισής τους, ότι περνούν και δεν προκαλούν σωματική βλάβη. Πρόκειται για μια σύντομη περίοδο συσσωρευμένου άγχους που θα τελειώσει μέσα σε λίγα λεπτά. Είναι σημαντικό να μάθετε να αποδέχεστε το άγχος αντί να μάχεστε ενάντιά του. Παρατηρήστε το χωρίς κριτική για το αν είναι καλό ή κακό.

2. Βαθιές διαφραγματικές αναπνοές

Χρειάζεται να αναπνέουμε σταθερά, μετρώντας αργά, μέχρι το τέσσερα, κατά τη διάρκεια της εισπνοής και κατά τη διάρκεια της εκπνοής. Στο ενδιάμεσο μπορείτε να κρατήσετε την αναπνοή σας μετρώντας πάλι μέχρι το τέσσερα. Καθώς εισπνέετε βάλτε το ένα χέρι πάνω στο στέρνο και το άλλο στη κοιλιά, στο ύψος του αφαλού. Καθώς αναπνέετε αισθανθείτε την κοιλιακή σας χώρα να γεμίζει αέρα και να φουσκώνει. Θα πρέπει να αισθανθείτε το χέρι που ακουμπά στη κοιλιά σας να υψώνεται ενώ το χέρι που ακουμπά στο στέρνο σας μένει ακίνητο. Το στομάχι θα πρέπει να ξεφουσκώσει, καθώς βγάζετε έξω τον αέρα. Το κλείσιμο των ματιών μπορεί να διευκολύνει στην εστίαση της αναπνοής

3. Σταματήστε τις αρνητικές σκέψεις

Αν για παράδειγμα φοβάστε ότι θα πεθάνετε (πολύ συχνός φόβος στις κρίσεις πανικού), το πιθανότερο είναι ότι λέτε μέσα σας κάτι τύπου «Θεε μου, η καρδιά μου, πεθαίνω, αυτό είναι το τέλος μου!». Φωνάξτε από μέσα σας ΣΤΟΠ!, και φανταστείτε ένα μεγάλο σήμα stop σαν αυτά που έχει στο δρόμο. Αντικαταστήστε την αρνητική σας σκέψη με μια θετική δήλωση που σας βοηθάει να διαχειριστείτε την κατάσταση, πχ «ξέρω τι είναι, είναι μια κρίση πανικού και δεν πρόκειται να πεθάνω, αν χαλαρώσω θα περάσει πολύ σύντομα» ή «ο φόβος κάνει την καρδιά μου να χτυπάει γρήγορα, έχω κάνει εξετάσεις και είμαι απολύτως υγιής, δεν έχω κανένα πρόβλημα καρδιάς».

4. Φαρμακευτική αγωγή

Ανάλογα με τη σοβαρότητα των κρίσεων πανικού, ο γιατρός μπορεί να συνταγογραφήσει αγωγή( πχ βενζοδιαζεπίνες). Ωστόσο, αυτή η κατηγορία φαρμάκων είναι ιδιαίτερα εθιστική. Το σώμα μπορεί να αναπτύξει γρήγορα ανοχή και σύντομα μπορεί να χρειαστεί υψηλότερη δόση για να επιτευχθεί το ίδιο αποτέλεσμα. Για το λόγο αυτό μπορεί να χορηγηθούν για ένα συγκεκριμένο χρονικό διάστημα ενώ παράλληλα το άτομο ενθαρρύνεται να ξεκινήσει ψυχοθεραπεία ώστε να μάθει να τις διαχειρίζεται και να εντοπίσει τα βαθύτερα αίτια του εν λόγω συμπτώματος κάνοντας τις αντίστοιχες συνδέσεις.

5. Ελαφριά άσκηση

Η ελαφριάς μορφής άσκηση μπορεί να βοηθήσει να σταματήσουν οι κρίσεις πανικού, καθώς απελευθερώνονται ενδορφίνες (ορμόνες που χαλαρώνουν το σώμα και βελτιώνουν τη διάθεση). 

6. Ασκήσεις ενσυνειδητότητας

Η ενσυνειδητότητα μπορεί να βοηθήσει το άτομο να αντιμετωπίσει τις κρίσεις πανικού. Πώς θα σας φαινόταν αν σας έλεγε κάποιος «Την ώρα της κρίσης πανικού, επικεντρώσου ακριβώς σε αυτό το δυσφορικό συναίσθημα, όπου το νιώθεις, και απλά παρατήρησε το!» Οξύμωρο έτσι; Και, όμως, από τους πιο αποτελεσματικούς τρόπους! Το άτομο μαθαίνει να παρατηρεί τις αισθήσεις του σώματος του (πχ σφύξιμο στο στήθος, δυσφορία κλπ) και με αυτό τον τρόπο το σύμπτωμα αρχίζει να υποχωρεί. Οι άνθρωποι που δυσκολεύονται να επικεντρώσουν την προσοχή τους στις αισθήσεις του σώματος τους συχνά ενθαρρύνονται να επικεντρώσουν την προσοχή τους σε εξωτερικά ερεθίσματα.

7. Τεχνικές χαλάρωσης των μυών

Η προοδευτική μυϊκή χαλάρωση είναι μια δημοφιλής τεχνική για την αντιμετώπιση του άγχους και των κρίσεων πανικού. Το άτομο μπορεί να εκπαιδευτεί και σε μια σύντομη εκδοχή της ώστε να μπορεί οποιαδήποτε στιγμή γρήγορα να την αξιοποιήσει.

8. Φανταστείτε ένα ευχάριστο μέρος

Στα πλαίσια μιας κρίσης πανικού είναι βοηθητικό να κλείσετε τα μάτια και να φανταστείτε ότι βρίσκεστε σε ένα όμορφο και ασφαλές μέρος/δωμάτιο. Σκεφτείτε πόσο ήρεμα είναι εκεί. Η σκέψη ενός ήρεμου περιβάλλοντος μπορεί να βοηθήσει στη δημιουργία χαλάρωσης και ηρεμίας.

9. Επαναλάβετε μια καθησυχαστική φράση/θετική δήλωση

Μπορεί να πάρει τη μορφή μιας διαβεβαίωσης και να είναι κάτι τόσο απλό όπως: «θα περάσει». Επίσης, μπορεί να έχει μια πιο πνευματική έννοια. Επαναλάβετε λέξεις ή φράσεις που σας δίνουν κουράγιο, ακόμη και κάτι πολύ απλό, όπως η λέξη «γαλήνη». Η διαδικασία αυτή ενεργοποιεί το παρασυμπαθητικό σύστημα και προωθεί τη χαλάρωση.

Πώς να βοηθήσουμε κάποιον που βιώνει μία κρίση πανικού;

• Μένουμε ψύχραιμοι
• Εξασφαλίζουμε αρκετό χώρο γύρω του
• Προτείνουμε να μετακινηθούμε σε ένα ήσυχο σημείο
• Υπενθυμίζουμε ότι η κρίση πανικού θα περάσει
• Τον βοηθάμε να ελέγξει την αναπνοή του
• Ρωτάμε «Τι μπορώ να κάνω για να βοηθήσω;»
• «Αφουγκραζόμαστε». Μερικές φορές το μόνο που χρειάζεται να κάνουμε είναι απλά να ακούμε. Κάθε άνθρωπος έχει την ανάγκη να ακουστεί, χωρίς να αναζητά απαραιτήτως μια λύση ή συμβουλή. Η ανοιχτή έκφραση των συναισθημάτων βοηθά τον άνθρωπο να χαλαρώσει.
• Μια δήλωση «Είμαι εδώ για σένα». Η φυσική παρουσία μπορεί να εκτιμηθεί περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη μορφή βοήθειας
• Αποφεύγουμε να κάνουμε πάρα πολλές ερωτήσεις και δεν επικυρώνουμε τις αρνητικές δηλώσεις
• Δεν λέμε «ηρέμησε» ή «δεν υπάρχει λόγος να ανησυχείς»
• Μένουμε μαζί του. Αν επιμένει ότι θέλει να μείνει μόνος, βεβαιωνόμαστε ότι θα είναι ορατός σε μας.
• Tου λέμε φράσεις όπως "Μπορείς να το ξεπεράσεις όλο αυτό", "Μπράβο, τα πας πολύ καλά. Είμαι περήφανος για σένα", "Συγκεντρώσου στην αναπνοή σου. Εστιάστε στο παρόν", "Αυτό που αισθάνεσαι σε τρομάζει, το καταλαβαίνω, αλλά δεν είναι επικίνδυνο. Θα σου περάσει".

Κλείνοντας, θα ήθελα να αναρωτηθείς με τον εαυτό σου " Αν η κρίση πανικού μιλούσε, τί θα σου έλεγε;". Ας αγκαλιάσουμε τα συμπτώματα μας και ας μάθουμε να ακούμε τί θέλουν να μας πουν.