Επιστημονικά Άρθρα, Νέα & Σεμινάρια
Μην χάσετε τα ενημερωτικά e-mail μας με τα πιο πρόσφατα άρθρα, νέα και σεμινάρια του ΚΕ.ΨΥ.Π.Ε.
Βασικό χαρακτηριστικό της οριακής διαταραχής προσωπικότητας είναι η αστάθεια στις σχέσεις, στη διάθεση και στην εικόνα εαυτού. Ο Μorey (1991) περιγράφει τη διαταραχή ως ένα σύνδρομο με τέσσερα βασικά στοιχεία: 1. Δυσκολίες στην εδραίωση μιας ασφαλούς ταυτότητας, 2. Έλλειψη εμπιστοσύνης 3. Παρορμητική και αυτοκαταστροφική συμπεριφορά 4. Δυσκολία στον έλεγχο του θυμού και άλλων συναισθημάτων. Τα άτομα αυτά διακρίνονται από έντονο άγχος αποχωρισμού και διχοτομική σκέψη. Επίσης, βρίσκονται σε σύγκρουση όσο αφορά τις ανάγκες εξάρτησης.
Στα πλαίσια μιας ψυχοδυναμικής οπτικής ο Kernberg υποστήριξε ότι τα άτομα με διάγνωση μεταιχμιακής διαταραχής προσωπικότητας είχαν πρώιμες σχέσεις, οι οποίες δεν χαρακτηριζόταν από συναισθηματική υποστήριξη και ζεστασιά. Το γεγονός αυτό τους οδήγησε στην ανάπτυξη ενός εύθραυστου εγώ που αναζητά συνεχώς την επιβεβαίωση από τους άλλους. Υπάρχουν υποθέσεις ότι η μεταιχμιακή διαταραχή προσωπικότητας είναι μέρος της μετατραυματικής διαταραχής, η οποία έχει τις ρίζες της σε σοβαρή , τραυματική κακοποίηση ή παραμέληση στην παιδική ηλικία. Η ανικανότητα να κατανοήσει κανείς τις αντιφατικές όψεις των άλλων ή του εαυτού και να δεχθεί την αμφιθυμία οδηγεί σε μια δυσκολία στη ρύθμιση των συναισθημάτων.
Τα άτομα με οριακή διαταραχή προσωπικότητας έχουν ασταθή εικόνα εαυτού (σύγχυση ταυτότητας) και εμφανίζουν αιφνίδιες αλλαγές γνώμης αναφορικά με την καριέρα, αξίες, σεξουαλική ταυτότητα και τον τύπο των φίλων. Λειτουργούν παρορμητικά και εκδραματίζουν ενώ παράλληλα γραπώνονται από τους άλλους δημιουργώντας εξαρτητικές και ασταθείς διαπροσωπικές σχέσεις. Χρησιμοποιούν τους άλλους για να ανακουφιστούν. Τα όρια ανάμεσα στον εαυτό και στους άλλους δεν υπάρχουν. Ο οριακός βιώνει τη διακοπή της σχέσης σαν εγκατάλειψη. Κινείται ανάμεσα στην εξειδανίκευση και υποτίμηση (splitting). Πρόκειται για βασικό μηχανισμό στους οριακούς (καλό –κακό) καθώς δεν μπορούν να συνθέσουν τις δυο αυτές πλευρές.
Τόσο το πολύ κοντά όσο και το πολύ μακρυά βιώνεται σαν αφανισμός. Αυτή η συναισθηματική σύγκρουση τους κάνει να μην μπορούν να ζήσουν ούτε μέσα ούτε έξω από μια σχέση, ακόμα και τη θεραπευτική, αφού ούτε η οικειότητα ούτε η απομάκρυνση τους βοηθούν να αισθανθούν άνετα. Συχνά οι ασθενείς αυτοί έχουν υποστεί τραύματα και κακοποιήσεις και προκειμένου να επιβιώσουν ενδοβάλλουν τον θύτη.
Ο οριακός ασθενής δεν μπορεί εύκολα να αποδώσει την ψυχολογική του ένταση σε ένα αίτιο , για αυτό δυσκολεύεται να εκφορτιστεί. Καθώς υπολειτουργεί η ψυχική επεξεργασία, τείνει να εκδραματίζει πολύ. Συχνά προκαλεί το θεραπευτή ώστε να τον απορρίψει και να επιβεβαιώσει ότι είναι και εκείνος όπως οι άλλοι. Ο θεραπευτής χρειάζεται να τον εμπεριέχει με όρια.
Μια προτιμώμενη προσέγγιση για την κατανόηση της αιτιολογίας της οριακής διαταραχής προσωπικότητας είναι το βιοψυχοκοινωνικό μοντέλο που αποκλείει την γραμμική σκέψη του βιοιατρικού μοντέλου. Το πλαίσιο αυτό ενσωματώνει και εκτιμά τις επιρροές βιολογικών, ψυχολογικών και κοινωνικών παραγόντων. Ο πολυδιάστατος χαρακτήρας της οριακής διαταραχής προσωπικότητας επιτρέπει έναν αριθμό πολύπλοκων αλληλεπιδράσεων μεταξύ ιδιοσυγκρασιακών χαρακτηριστικών και περιβάλλοντος (στρεσογόνων ερεθισμάτων, όπως το τραύμα) που μπορεί να απειλήσει την αναπτυξιακή διαδικασία προσκόλλησης.
Περισσότεροι από το 50% των ανασφαλών στυλ προσκόλλησης (συναισθηματικός δεσμός που αναπτύσσεται ανάμεσα στο παιδί και στα βασικά πρόσωπα φροντίδας) προκύπτουν από ανεπίλυτη απώλεια ή τραύμα, που δημιουργεί προδιάθεση για οριακή διαταραχή προσωπικότητας. Επίσης, παιδιά που έχουν μητέρες με οριακή διαταραχή προσωπικότητας, βρίσκονται σε υψηλό κίνδυνο για εμφάνιση της εν λόγω διαταραχής.
Βιβλιογραφία
Morey, L. C. (1991). The Personality Assessment Inventory professional manual. Odessa, FL: Psychological Assessment Resources.
McWilliams, N. (2000). Ψυχοαναλυτική Διάγνωση. Ελληνικά Γράμματα.
Bernardon,S& Duca, F. P(2012). Integrating Recovery and the Narrative Attachment Systems Perspective to Working Through Borderline Personality Disorder. The Family Journal: Counseling and Therapy for Couples and Families ,20(3) 239-24
Ειρήνη Καραμανή, Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπεύτρια- Επιστημονική Υπεύθυνη ΚΕ.ΨΥ.Π.Ε
Η Ειρήνη Καραμανή αποφοίτησε με άριστα από το τμήμα Ψυχολογίας του Ευρωπαϊκού Πανεπιστημίου Κύπρου και έχει ολοκληρώσει δυο μεταπτυχιακά «Έλεγχος στρες και προαγωγή υγείας» στην Ιατρική σχολή Αθηνών και «Παιδοψυχολογία» στο Πανεπιστήμιο του Central Lancashire. Ειδικεύτηκε στα πλαίσια τετραετούς εκπαίδευσης στη Συστημική προσέγγιση στην ψυχοθεραπεία ατόμων, ομάδων και οικογενειών στο Ινστιτούτο Εκπαίδευσης και Έρευνας στη Συστημική Ψυχοθεραπεία “Λόγω Ψυχής”, όπου συνδυάζονται στοιχεία ψυχοδυναμικής ψυχοθεραπείας, αφηγηματικής ψυχοθεραπείας και νευροεπιστημών.