Τραυλισμός: Τι είναι, Συμπτώματα & Αντιμετώπιση

Τι είναι ο Τραυλισμός;

Ο τραυλισμός είναι μια δυσλειτουργία στη ροή της ομιλίας όπου εκδηλώνεται με ασυντόνιστες κινήσεις του μυϊκού συστήματος της αναπνοής, της φωνής και της άρθρωσης. Η δυσλειτουργία αυτή λοιπόν, συμβαίνει είτε με επαναλήψεις φθόγγων, συλλαβών, λέξεων είτε με έντονο κόμπιασμα σε έναν φθόγγο. Η ποσότητα των δυσρυθμιών διαφέρει από άτομο σε άτομο.  Ο τραυλισμός συγκαταλέγεται στις διαταραχές επικοινωνίας οι οποίες χαρακτηρίζονται από δυσκολίες στο λόγο ή την γλώσσα.

Ποια είναι τα χαρακτηριστικά του τραυλισμού;

Τα χαρακτηριστικά της ομιλίας των ατόμων που τραυλίζουν είναι τα εξής:

• Επαναλήψεις ήχων και συλλαβών
• Επαναλήψεις τμημάτων λέξεων
• Επιμηκύνσεις ήχων, κυρίως στην αρχή των λέξεων
• Παύσεις. Σιωπηλή παρεμβολή στην ομιλία για ένα ή περισσότερα δευτερόλεπτα
• Μπλοκαρίσματα ήχων. Παρατηρούμε σε σταθερή θέση το στόμα χωρίς να βγαίνει κάποιος ήχος.
• Παρεμβολές. Συμπερίληψη ενός επιπλέον ήχου, συλλαβής ή λέξης άσχετης με το μήνυμα που προτίθεται να πει
• Αναθεωρήσεις. Παρατηρούμε να αντικαθιστά λέξεις τις οποίες το άτομο περιμένει ότι θα τραυλίσει με άλλες, νοηματικά συγγενείς.
• Ατελείς φράσεις. Φράσεις τις οποίες το άτομο ξεκινά να εκφέρει αλλά δεν τις ολοκληρώνει
• Αφύσικος ρυθμός ομιλίας. Πολύ αργός ή πολύ γρήγορος ρυθμός

Κατά τη διάρκεια που το άτομο τραυλίζει συχνά παρατηρείται η εκδήλωση ορισμένων μορφών συμπεριφοράς που συνοδεύουν τα φαινόμενα δισταγμού. Κάποια από τα δευτερεύοντα συμπώματα μη λεκτικής φύσης είναι τα εξής: 

• Η αποφυγή της βλεμματικής επαφής
• Το συνεχές άνοιγμα και κλείσιμο των βλεφάρων
• Η ρυτίδωση του μετώπου  η πίεση των χειλιών μεταξύ τους
• Διάφορες κινήσεις των μυών του προσώπου, της κεφαλής και των χεριών
• Νευροφυτικά συμπτώματα όπως κοκκίνισμα, εφίδρωση, δυσκολίες στην αναπνοή με μείωση του χρόνου εκπνοής και αύξηση του χρόνου εισπνοής

Ποια είναι τα είδη του τραυλισμού;

• Επίκτητος τραυλισμός:  Ο επίκτητος τραυλισμός απαρτίζεται από δύο τύπους: τον ψυχογενή επίκτητο τραυλισμό και τον νευρογενή επίκτητο τραυλισμό. Ο ψυχογενής επίκτητος τραυλισμός παρουσιάζεται έπειτα από κάποιο συναισθηματικό τραύμα ενώ ο νευρογενής τραυλισμός τις περισσότερες φορές είναι απόρροια κάποιας εγκεφαλικής βλάβης, εγκεφαλικού επεισοδίου, νόσου Alzheimer και Parkinson, νεφρικής ανεπάρκειας κ.α.
• Τραυματικός τραυλισμός: Ονομάζεται και ψυχογενής τραυλισμός και εμφανίζεται κυρίως σε ενήλικες, χωρίς κανένα ιστορικό τραυλισμού στην παιδική ηλικία. Ο τραυματικός τραυλισμός, λοιπόν, εμφανίζεται κατά την διάρκεια ή μετα από μια έντονη ψυχολογική κατάσταση.  
• Υστερικός τραυλισμός: Παρουσιάζεται ξαφνικά ύστερα από συχνούς ψυχικούς ερεθισμούς ή ξεκινάει ύστερα από υστερική αφωνία, αλαλία ή κώφωση. Στα άτομα αυτά υπάρχουν καταβολές, νευροπαθητικά και ψυχοπαθητικά χαρακτηριστικά
• Τονικός τραυλισμός: η μορφή αυτή του ταυλισμού θεωρείται πολύ σοβαρή. Παρατηρείται αυξημένος τόνος στους μυς των οργνάνων και παρατεταμένες συσπάσεις που εμποδίζουν την ομαλή ροή και τον ρυθμό της ομιλίας.
• Κλονικός τραυλισμός: Ο κλονικός τραυλισμός χαρακτηρίζεται από μικρές συσπάσεις των οργάνων άρθρωσης και φώνησης με αποτέλεσμα την επανάληψη φθόγγων ή/και συλλαβων κατά την διάρκεια της ομιλίας
• Μικτός τραυλισμός: Η μορφή αυτού του ταυλισμού συνδυάζει τα συμπτώματα από τον κλονικό και τον τονικό ταυλισμό και ανάλογα με τα συμπτώματα που επικρατούν ονομάζεται κλονοτονικός ή τονοκλονικός αντίστοιχα. 

Ποια είναι η ταξινόμηση των δυσροών;

Η εξελικτική ταξινόμηση δυσροών είναι:

• Φυσιολογική δυσρυθμία
• Οριακός εξελικτικός τραυλισμός 
• Αρχικός/ήπιος εξελικτικός ή επίμονος τραυλισμός
• Μέτριος εξελικτικός ή επίμονος τραυλισμός
• Προχωρημένος/σοβαρός εξελικτικός ή επίμονος τραυλισμός.

Για να πούμε με βεβαιότητα σε ποια κατηγορία εμπίπτει το κάθε άτομο που τραυλίζει θα πρέπει να λάβουμε υπόψη τις εξείς συμπεριφορές του τραυλισμού: 

• τη συχνότητα
• το είδος
• τη σοβαρότητα των λεκτικών συμπτωμάτων
• την αναλυτική περιγραφή των δευτερευουσών συμπεριφορών και των συναισθημάτων 

Πότε ξεκινούν τα συμπτώματα; 

Τα πρώτα συμπτώματα του τραυλισμού ξεκινούν συνήθως στην ηλικία των δύο (2) έως πέντε (5) ετών, η οποία συνυπάρχει με την περίοδο ταχείας ανάπτυξης των δεξιοτήτων λόγου και ομιλίας. Η έναρξη  του τραυλισμού μπορεί να είναι ξαφνική ή/και σταδιακή. Κάποιες φορές μπορεί να σχετίζεται με κάποιο σημαντικό γεγονός (διαζύγιο, αλλαγή περιβάλλοντος, ερχομός νέου μέλους στην οικογένεια κ.ά.) που συνέβη στην ζωή του παιδιού.

Οι έρευνες έχουν δείξει ότι η αναλογία μεταξύ αγοριών και κοριτσιών κατά την περιόδο της πρώτης εμφάνισης του τραυλισμού, δηλαδή 2-5 ετών είναι 1:1  ενώ στην ηλικία όπου εντάσσονται στο δημοτικό η αναλογία μετατρέπεται σε 3:1 με περισσότερα να είναι τα αγόρια και προχωρόντας στην ηλικία των 10 ετών μπορεί να φτάσει το 5:1 ή 6:1. 

Πού μπορεί να οφείλεται;

Παρόλο που έχουν περάσει αρκετά χρόνια  από τότε που έγινε γνωστός ο τραυλισμός και έχουν γίνει αμέτρητες έρευνες, δεν έχει σταθεί ακόμα δυνατό να δοθεί μια σαφή αιτιολογία. Οι παράγοντες που επιδρούν στην εμφάνισή του είναι πολλαπλοί. Μπορεί να είναι οργανικοί, γλωσσικοί, ψυχολογικοί και περιβαλλοντικοί. Στους οργανικούς παράγοντες ανήκει η κληρονομικότητα, οι δομικές, ανατομικές και λειτουργικές διαφορές του εγκεφάλου, οι μειωμένες κινητικές δειξιότητες του μηχανισμού παραγωγής της ομιλίας και το γένος.  Επίσης, πρέπει να γνωρίζουμε ότι, τα αίτια της έναρξης του τραυλισμού μπορεί να είναι πολύ διαφορετικά από τα αίτια που τον συντηρούν ή τον επιδεινώνουν. 

Πώς αξιολογείται ο τραυλισμός;

Η αξιολόγηση ατόμων που τραυλίζουν είναι πολυπαραγοντική και αφορά τα συνολικά χαρακτηριστικά και όχι μονο τα λεκτικά. Όπως σε κάθε λογοθεραπευτική αξιολόγηση έτσι και στον τραυλισμό η αξιολόγηση πρέπει να ξεκινά με την λήψη ιστορικού όπου υπάρχουν συγκεκριμένα ερωτήματα τα οποία μπορεί να αλλάζουν ανάλογα με την ηλικία του εκάστοτε ατόμου. Το ιστορικό πραγματοποιείται για συγκέντρωση πληροφοριών, επικεντρώνοντας το ενδιαφέρον στα αναπτυξιακά ορόσημα του λόγου, της ομιλίας και των επικοινωνιακών δεξιοτήτων και συγκεκριμένα, στα εμφανή αίτια και στοιχεία του τραυλισμού. Μια ολοκληρωμένη αξιολόγηση, τόσο στην περίπτωση παιδιών όσο και ενηλίκων, περιλαμβάνει την εκτίμηση της σοβαρότητας, καταγράφοντας ποσοτικά και ποιοτικά τα δεδομένα. Πιο συγκεκριμένα: τη λεκτική και μη λεκτική συμπεριφορά του ατόμου, δηλαδή τη συχνότητα και το είδος των 
δυσρυθμιών, το μέσο όρο των επαναλήψεων, των μπλοκαρισμάτων καθώς και τις δευτερεύουσες συμπεριφορές εφόσον αυτές υπάρχουν. 

Ποια είναι η αντιμετώπιση; 

 Όπως αναφέρθηκε ο τραυλισμός είναι  μια πολυσύνθετη διαταραχή και για αυτόν τον λόγο δεν υπάρχει μονόδρομος στη θεραπεία του. Το σίγουρο είναι ότι η διαταραχή αυτή απαιτεί ένα πολυπαραγοντικό μοντέλο θεραπευτικής παρέμβασης. Η έγκαιρη και ενδελεχής αξιολόγηση και παρέμβαση, βασισμένη στις ανάγκες πάντα του κάθε ατόμου, θα καλύψει τις ανάγκες μιας θεραπείας. Η συμμετοχή του ατόμου με τραυλισμό καθώς και του περιβάλλοντός του είναι επιτακτική. Κάθε άτομο χρειάζεται τη σωστή καθοδήγηση για την αντιμετώπιση του τραυλισμού, όπου είναι μια διαταραχή σύνθετη αλλά όχι μη αντιμετωπίσιμη.